W Płudach (gm. Radzyń Podlaski), przy posesji oznaczonej numerem 11, znajduje się pomnik upamiętniający członków rodziny Pawlinów i Gomułków zamordowanych przez hitlerowców w okresie II wojny światowej. Jego uroczyste odsłonięcie, z inicjatywy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Radzyniu Podlaskim oraz mieszkańców wsi, odbyło się 2 lipca 2000 r.
Rodziny Pawlinów i Gomułków z Płudów wyróżniały się patriotycznym wychowaniem. Ich członkowie brali udział w wojnie z bolszewikami 1920 r., a także byli bardzo aktywni w okresie międzywojennym. Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. ze swojej antyniemieckiej działalności dał się poznać Bronisław Pawlina, pseudonim „Śmiech”. Był on plutonowym Wojska Polskiego i członkiem Radzyńskiego Obwodu ZWZ-AK, gdzie pełnił funkcję łącznika V rejonu. Ponadto jego rodzina bardzo angażowała się w walkę z niemieckim najeźdźcą. Siostra Katarzyna (pseudonim „Kasia”) była kurierem radzyńskiej komendy w kontaktach z Komendą Obwodu AK. Ponadto szwagier Aleksander Gomułka działał w dywersji. Wszyscy oni byli na celowniku gestapo. W ramach odwetu za ich konspiracyjną działalność 15 maja 1942 r. aresztowani zostali Aleksander Gomułka i Stanisław Pawlina. Wywieziono ich do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, gdzie zostali zamordowani.
Tragiczne wydarzenia upamiętnione obeliskiem rozegrały się 26 maja 1943 r. Grupa ukraińskich i niemieckich policjantów, którą dowodził Adolf Dykow zwany „katem Podlasia”, wzięła odwet za patriotyczną działalność rodzin Pawlinów i Gomułków. O świcie dokonano egzekucji sześciu osób. Strzelano do każdego, kto próbował uciec z otoczonego domu. Jako pierwsza zginęła Katarzyna, a następnie Sabina Pawlina z dwójką małych dzieci. Później Apolonia Gomułka z rocznym synkiem. Podczas tych tragicznych wydarzeń w budynku znalazł się przypadkiem Józef Piekarski (pseudonim „Józio”) z Branicy Radzyńskiej – kurier AK. W obawie przed aresztowaniem popełnił on samobójstwo. Ciała pomordowanych zostały zakopane niedaleko domu. W 1948 r. odbyła się ich ekshumacja, po czym ofiary spoczęły na cmentarzu parafialnym w Radzyniu Podlaskim. Ich pogrzeb stał się wielką manifestacją patriotyczną.
Pamiątkowy obelisk w Płudach ustawiony został na postumencie obłożonym płytkami, do którego prowadzą dwa schodki. Na przymocowanej do niego granitowej tablicy umieszczony jest metalowy krzyż z pasyjką oraz wyryto napis: W tym miejscu / w dniu 26 maja 1943 r. / przez hitlerowskich oprawców / zostali zamordowani: / - Gomułka Apolonia lat 39 / - Gomułka Bogdan lat 1 / - Pawlina Sabina lat 32 / - Pawlina Teresa lat 2 / - Pawlina Wiesława lat 5 / Pawlina Katarzyna lat 31 / - Piekarski Józef lat 28 // Zamordowani w Oświęcimiu: / - Gomułka Aleksander lat 45 / - Pawlina Stanisław lat 33 // 02.07.2000 r. // Zginęli za wierność / Bogu i Ojczyźnie // Niech spoczywają z Bogiem / koło ŚZŻAK w Radzyniu / Mieszkańcy wsi Płudy /. Obok kamienia stoi drewniany krzyż, na którym zobaczymy wyryty napis: BOŻE / BŁOGOSŁAW LUDOWI / TWEMU. Ponadto przymocowana została do niego pasyjka, powyżej której znajduje się metalowy daszek.
Komentarze obsługiwane przez CComment