Cudze chwalicie, swoje poznajcie... (cz. 73)
W 2021 roku obchodziliśmy 158. rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego. Ten największy i najdłużej trwający zryw niepodległościowy rozpoczął się w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 roku krwawymi starciami w 33. miejscowościach. Jedną z nich był Radzyń, gdzie doszło do nieudanego ataku na miasto.
Przy ulicy Powstańców Styczniowych, w miejscu, gdzie władze carskie przeprowadzały egzekucje skazanych na śmierć, znajduje się ziemna mogiła. Usypana została z inicjatywy ks. dziekana Tadeusza Osińskiego i rodziny Prejznerów. Pierwotnie składała się z czworokątnego nasypu, w którym od frontu znajdowała się furtka. Wewnątrz umieszczony został drewniany krzyż z tabliczką. Z czasem mogiła uległa zniszczeniu. Obecnie nasyp jest znacznie mniejszy, w jego narożnikach widoczne są słupki-znicze. Po bokach rosną dwie okazałe lipy, a całość jest ogrodzona metalowym płotkiem z furtką od przodu. Wymieniony został też krzyż, przymocowana jest na nim nowa tabliczka.
Zachowała się dokumentacja fotograficzna, dzięki której znamy sentencję umieszczoną na oryginalnej tabliczce z okresu międzywojennego. Podczas odbudowy zniszczonej mogiły tabliczka została odwzorowana, jednak do tekstu wdarły się dwa błędy – chodzi o daty śmierci Stefana Drewnowskiego i Rajmunda Krasowskiego: napisano 6 I 1863 r., a powinno być 6 II 1863 r. Obaj mieli brać udział w ataku na Parczew. Jednak z powodu małej liczebności wojsk i braku szans powodzenia tej akcji dołączyli do radzyńskich powstańców. Niestety, zostali schwytani i trafili do więzienia mieszczącego się w piwnicach radzyńskiego pałacu. W wyniku przeprowadzonego śledztwa 6 lutego 1863 roku zostali rozstrzelani w miejscu lokalizacji mogiły.
22 stycznia 2021 roku, z inicjatywy władz miasta, na krzyżu zawisła nowa tabliczka. Odwzorowuje ona oryginał z okresu międzywojennego. Zobaczymy na niej krzyż, po bokach którego znajduje się inskrypcja „Ś. P.”. Ponadto przeczytamy następujący napis: „POLEGŁYM ZA WOLNOŚĆ / BOHATEROM POWSTANIA / 1863 r. / NA MIEJSCU STRACENIA / I TU POCHOWANYM / 1. PYRKOSZ MARCIN, LAT 37, DN. 23 I 1863 r. / 2. MOTYCZYŃSKI KAROL, LAT 38, DN. 23 I 1863 r. / 3. DREWNOWSKI STEFAN, LAT 27, DN. 6 II 1863 r. / 4. KRASOWSKI RAJMUND, LAT 25, DN. 6 II 1863 r. / I INNI NIEZNANI /”.
Mogiła jest pod opieką Szkoły Podstawowej nr 1 w Radzyniu noszącej imię Bohaterów Powstania Styczniowego. Wraz z zadrzewieniem wpisana została do rejestru zabytków województwa lubelskiego.
Tabliczka z okresu międzywojennego
Tabliczka z błędnie odwzorowanymi datami śmierci Stefana Drewnowskiego i Rajmunda Krasowskiego
Poprawiona tabliczka umieszczona na krzyżu 22 stycznia 2021 roku
Mogiła powstańców styczniowych w Radzyniu Podlaskim
Komentarze obsługiwane przez CComment