Po powitaniu przybyłych przez rekotora RUTW Dariusza Gałana głos zabrał Robert Antoń, który jest jest Członkiem Honorowym Związku Rodu Kątskich, autorem 9 książek i licznych artykułów w mediach papierowych i elektronicznych dotyczących historii, wybitnych postaci związanych z Ziemią Sanocką, gdzie mieszka, oraz rodem Kątskich. Jest też wydawcą książki „Mecenat dawnych właścicieli Radzynia Podlaskiego a rozwój centrum kulturalnego na Podlasiu w połowie XVIII wieku”. Do publikacji nawiązał w swoim wykładzie inauguracyjnym.

Pozycja ta jest pokłosiem konferencji naukowej zorganizowanej przez Związek Rodu Kątskich w Radzyniu w czerwcu 2019 roku. Podczas dwudniowego spotkania wygłoszonych było wówczas 8 konferencji naukowych o różnych postaciach związanych z Radzyniem i rodem Kątskich – ich działalności wojskowej, politycznej i artystycznej. Dwa wykłady dotyczyły wartości artystycznych Pałacu Potockich.

Ród Kątskich związany był z Radzyniem od 1719 roku – od zaślubin Wiktorii Szczuczanki - córki Stanisława Antoniego Szczuki z Janem Kątskim - synem Marcina Kątskiego – autora wiktorii wiedeńskiej – informował Robert Antoń. Córka Wiktorii i Jana – Marianna odziedziczyła potężny majątek po rodzicach, którzy zmarli, gdy miała kilkanaście lat. Marianna w 1741 roku wyszła za mąż za Eustachego Potockiego. Małżonkowie Radzyń wybrali na gniazdo rodowe i dla potrzeb reprezentacyjnych przebudowali w istniejącą wcześniej rezydencję barokową na styl rokokowy,, zatrudniając najwybitniejszego architekta Jakuba Fontanę i rzeźbiarza Jana Chryzostoma Redlera. Dzięki nim pałac zyskał unikatową architekturę, która umiejscawia radzyński pałac w gronie najwspanialszych rezydencji Europy.

Robert Antoń przypomniał wykład doc. Tomasza Dziubeckiego, który wspomniał o swoim wystąpieniu na temat radzyńskiego pałacu i rzeźb Redlera na konferencji w Wersalu. Radzyński zabytek wzbudził tam wielkie zainteresowanie. - Szczególnie teraz, po remoncie pałacu można się spodziewać, że zostanie t zorganizowana konferencja naukowa – stwierdził prelegent. Przypomniał, że w Polsce są tylko dwa podobne zabytki: w Wilanowie i Białymstoku (Pałac Branickich jest repliką zburzonego przez Niemców zabytku).

Pałac Potockich to nie tylko budząca zachwyt, emanująca pięknem, spokojem i harmonią architektura, ale także szereg ważnych wydarzeń, w tym fakt, że tu syn Marianny i Eustachego – Ignacy Potocki pisał swoją wersję Konstytucji 3 maja. Elita Rzeczpospolitej zjechała do Radzynia w 1767 r. na ślub córki Potockich Cecylii Urszuli z Januszem Hieronimem Sanguszką, którego młodej parze udzielił bp Ignacy Krasicki. Tu odbył się ślub innej słynnej pary – Anny Zofii Sapieżanki z księciem Adamem Jerzym Czartoryskim – późniejszym przywódcą Wielkiej Emigracji – przypominał Robert Antoń.

Potężne zbiory biblioteczne zgromadzone w Pałacu Potockich zostały przeniesione do pałacu w Wilanowie przez Stanisława Kostkę Potockiego, a następnie w 1934 roku przekazane przez spadkobiercę Wilanowa Adama Branickiego prezydentowi Mościckiemu, stały się początkiem zbiorów Biblioteki Narodowej – podkreślił prelegent.

Spotkanie zakończyły występy artystyczne grupy „Misie” Przedszkola Miejskiego nr 2 pod opieką Małgorzaty Sobieszczańskiej-Rogali oraz koncert w wykonaniu Zespołu Wokalnego „Przyjazne Nuty” pod kierownictwem Jarosława Stefaniaka.